พืช สมุนไพร

กลุ่มยารักษาโรคผิวหนัง ผื่นคัน กลากเกลื้อน




อัคคีทวาร







ชื่อวิทยาศาสตร์ : Clerodendrum serratum L. var. wallichii C.B.clarke



วงศ์ : VERBENACEAE



ชื่ออื่น : ตรีชะวา (ภาคกลาง) ตั่งต่อ ปอสามเกี๋ยน สามสุม (ภาคเหนือ) พรายสะเลียง สะเม่าใหญ่ (นครราชสีมา) หลัวสามเกียน (เชียงใหม่) อัคคี (สุราษฎร์ธานี) อัคคีทวาร (ภาคกลาง, เชียงใหม่)



ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้พุ่มขนาดเล็ก สูง 1 - 4 เมตร ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปขอบขนาน รูปขอบขนานแกมใบหอก หรือรูปใบหอกแกมรูปไข่กลับ กว้าง 4 - 6 ซม. ยาว 15 - 20 ซม. ขอบใบหยักฟันเลื่อย ดอกช่อ ออกที่ปลายกิ่ง กลีบดอก 5 กลีบ กลีบกลางสีม่วงเข้ม กลีบข้างสี่กลีบสีฟ้าสด รูปค่อนข้างกลม หรือรูปไข่กลับกว้าง เมื่อสุกสีม่วงเข้มหรือดำ

ส่วนที่ใช้ : ทั้งต้น ใบแห้ง ผล ราก

สรรพคุณ :

ทั้งต้น - รักษากลากเกลื้อน โรคเรื้อน

วิธีและปริมาณที่ใช้ : ใช้ใบ และต้น ตำพอกรักษากลากเกลื้อน โรคเรื้อน พอกแก้ปวดศีรษะเรื้อรัง และแก้ขัดตามข้อ และดูดหนอง

พืช สมุนไพร

กลุ่มยารักษาโรคผิวหนัง ผื่นคัน กลากเกลื้อน




ว่านมหากาฬ









ชื่อวิทยาศาสตร์ : Gynura pseudochina (L.) DC.



วงศ์ : Asteraceae (Compositae)



ชื่ออื่น : ดาวเรือง (ภาคกลาง)



ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้ล้มลุก มีรากขนาดใหญ่ ลำต้นอวบน้ำ ทอดเลื้อยยาว ชูยอดตั้งขึ้น ใบ เดี่ยว ขอบใบหยัก หลังใบสีม่วงเข้ม ท้องใบสีเขียวแกมเทา ดอก ช่อ ออกที่ปลายยอด ก้านช่อดอกยาว กลีบดอกสีเหลืองทอง ผล เป็นผลแห้ง ไม่แตก

ส่วนที่ใช้ : หัว ใบสด

สรรพคุณ :



หัว

- รับประทานแก้พิษอักเสบ ดับพิษกาฬ พิษร้อน

- แก้ไข้พิษเซื่องซึม แก้เริม



ใบสด

- ขับระดู

- ตำพอกฝี หรือหัวละมะลอก งูสวัด เริม ทำให้เย็น ถอนพิษ แก้ปวดแสบปวดร้อน



วิธีและปริมาณที่ใช้

ใช้ใบสด 5-6 ใบ ล้างน้ำให้สะอาด ตำในภาชนะทีสะอาด ใส่พิมเสนเล็กน้อย

ใช้ใบสด 5-6 ใบ โขลกผสมกับสุรา ใช้น้ำทา และพอกบริเวณที่เป็นด้วยก็ได้

ข้อสังเกต - ในการใช้ว่านมหากาฬรักษาเริม และงูสวัด เมื่อหายแล้ว มีการกลับเป็นใหม่น้อยกว่าเมื่อใช้เหล้าขาว

พืช สมุนไพร

กลุ่มยารักษาโรคผิวหนัง ผื่นคัน กลากเกลื้อน




มะยม









ชื่อวิทยาศาสตร์ : Phyllanthus acidus (L.) Skeels



ชื่อสามัญ : Star Gooseberry



วงศ์ : Euphorbiaceae



ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้ต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง สูงประมาณ 3 – 10 เมตร ลำต้นตั้งตรง แตกกิ่งก้านสาขาบริเวณปลายยอด กิ่งก้านจะเปราะและแตกง่าย เปลือกต้นขรุขระสีเทาปนน้ำตาล ใบ เป็นใบรวม มีใบย่อยออกเรียงแบบสลับกันเป็น 2 แถว แต่ละก้านมีใบย่อย 20 – 30 คู่ ใบรูปขอบขนานกลมหรือค่อนข้างเป็นสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูนปลายใบแหลม ฐานใบกลมหรือมน ขอบใบเรียบ ดอก ออกเป็นช่อตามกิ่ง ดอกย่อยสีเหลืองอมน้ำตาลเรื่อๆ ผล เมื่ออ่อนสีเขียว เมื่อแก่เปลี่ยนเป็นสีเหลืองหรือขาวแกมเหลือง เนื้อฉ่ำน้ำ เมล็ดรูปร่างกลม แข็ง สีน้ำตาลอ่อน 1 เมล็ด



ส่วนที่ใช้ : ใบตัวผู้ ผลตัวเมีย รากตัวผู้

สรรพคุณ :



ใบตัวผู้ - แก้พิษคัน แก้พิษไข้หัว เหือด หัด สุกใส ดำแดง ปรุงในยาเขียว และใช้เป็นอาหารได้



ผลตัวเมีย - ใช้เป็นอาหารรับประทาน



รากตัวผู้ - แก้ไข้ แก้โรคผิวหนัง แก้ประดง แก้เม็ดผื่นคัน ขับน้ำเหลืองให้แห้ง



วิธีและปริมาณที่ใช้ : ใช้ใบตัวผู้ หรือรากตัวผู้ ต้มน้ำดื่ม

สารเคมี



ผล มี tannin, dextrose, levulose, sucrose, vitamin C



ราก มี beta-amyrin, phyllanthol, tannin saponin, gallic acid

พืช สมุนไพร

กลุ่มยารักษาโรคผิวหนัง ผื่นคัน กลากเกลื้อน



พิลังกาสา









ชื่อวิทยาศาสตร์ : Ardisia polycephala Wall.



วงศ์ : MYRSINACEAE



ชื่ออื่น : ตีนจำ (เลย) ผักจำ ผักจ้ำแดง (เชียงใหม่, เชียงราย)



ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้ต้นขนาดย่อม สูง 2-3 เมตร ใบเป็นใบเดี่ยว ออกสลับกันเป็นคู่ ๆ ตามข้อต้น ลักษณะใบเป็นรูปไข่ ปลายแหลม โคนใบสอบ ขอบใบเรียบ ไม่มีจักร ใบจะหนา ใหญ่ มีสีเขียวเป็นมัน ดอกออกเป็นช่ออยู่ตามปลายกิ่ง หรือตามส่วนยอด ดอกมีสีชมพูอมขาว ผลโตเท่าขนาดเม็ดนุ่น เมื่อยังอ่อนเป็นสีแดง ผลแก่จะเป็นสีม่วงดำ



ส่วนที่ใช้ และสรรพคุณ :



ใบ - แก้โรคตับพิการ แก้ท้องเสีย แก้ไอ แก้ลม



ดอก - ฆ่าเชื้อโรค แก้พยาธิ



เมล็ด - แก้ลมพิษ



ราก - แก้กามโรค และหนองใน พอกปิดแผล ถอนพิษงู



ต้น - แก้โรคผิวหนัง โรคเรื้อน



สารที่พบ : α - amyrin, rapanone ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา - ต้านเชื้อแบคทีเรีย ยับยั้ง platelet activating factor receptor binding

พืช สมุนไพร

กลุ่มยารักษาโรคผิวหนัง ผื่นคัน กลากเกลื้อน




เหงือกปลาหมอ









ชื่อวิทยาศาสตร์ : Acanthus ebracteatus Vahl



ชื่อพ้อง : Acanthus ilicifolius L.

ชื่อสามัญ : Sea holly



วงศ์ : ACANTHACEAE



ชื่ออื่น : แก้มหมอ แก้มหมอเล จะเกร็ง นางเกร็ง อีเกร็ง เหงือกปลาหมอน้ำเงิน



ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : เป็นไม้พุ่มขนาดกลาง สูง 1-2 เมตร ลำต้นและใบมีหนาม ใบหนามแข็งมีขอบเว้าและมีหนามแหลม ใบออกเป็นคู่ตรงข้ามกัน ดอกออกเป็นช่อตามยอด กลีบดอกสีขาวอมม่วง มี 4 กลีบแยกจากกัน ผลเป็นฝักสีน้ำตาล มี 4 เมล็ด ชอบขึ้นตามชายน้ำ ริมฝั่งคลองบริเวณปากแม่น้ำ



ส่วนที่ใช้ : ต้น และใบ ทั้งสดและแห้ง ราก เมล็ด

สรรพคุณ :



ต้นทั้งสดและแห้ง - แก้แผลพุพอง น้ำเหลืองเสีย เป็นฝีบ่อยๆ



ใบ - เป็นยาประคบแก้ไขข้ออักเสบ แก้ปวดต่าง ๆ รักษาโรคผิวหนัง ขับน้ำเหลืองเสีย



ราก

- ขับเสมหะ บำรุงประสาท แก้ไอ แก้หืด

- รักษามุตกิดระดูขาว



เมล็ด

- ปิดพอกฝี

- ต้มดื่มแก้ไอ ขับพยาธิ ขับน้ำเหลืองเสีย



วิธีและปริมาณที่ใช้ : ใช้ต้นและใบสด 3-4 กำมือ ล้างให้สะอาด นำมาสับ ต้มน้ำอาบแก้ผื่นคัน ใช้ติดต่อกัน 3-4 ครั้ง

พืช สมุนไพร

กลุ่มยารักษาโรคผิวหนัง ผื่นคัน กลากเกลื้อน




ใบระบาด









ชื่อวิทยาศาสตร์ : Argyreia nervosa (Burm.f.) Bojer



ชื่อสามัญ : Morning Glory , Baby Hawaiian Woodrose



วงศ์ : Convolvulaceae



ชื่ออื่น : ผักระบาด (ภาคกลาง) เมืองบอน (กรุงเทพฯ)



ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้เถา ยาวได้ถึง 10 เมตร ทุกส่วนมียางสีขาว และขนสีขาวหนาแน่น ใบ ใบเดี่ยว ออกสลับ รูปหัวใจ กว้าง 9 - 25 เซนติเมตร ยาว 11 - 30 เซนติเมตร ปลายแหลม โคนเว้า ด้านล่างมีขนอ่อนนุ่มคล้ายเส้นไหม สีเทาเงิน ดอก สีม่วงอมชมพูออกเป็นช่อตามซอกใบ ก้านช่อแข็ง ยาวประมาณ 20 เซนติเมตร ใบประดับ รูปไข่ ยาว 3 - 5 เซนติเมตร กลีบเลี้ยง 5 กลีบ ขนาดไม่เท่ากัน กลีบดอกรูปกรวย ยาวประมาณ 6 เซนติเมตรปลายแผ่ออกและหยักเป็นแฉกตื้น ๆ เมื่อบานเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 6 เซนติเมตร เกสรตัวผู้ 5 อัน ผลกลม เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2 เซนติเมตร ปลายมีติ่ง



ส่วนที่ใช้ : ใบสด

สรรพคุณ : ยารักษาโรคผิวหนัง ผื่นคัน

วิธีและปริมาณที่ใช้

ใช้ใบสด 2-3 ใบ นำมาล้างให้สะอาด ตำให้ละเอียด ใช้ทาบริเวณที่เป็นโรคผิวหนัง วันละ 2-3 ครั้งติดต่อกัน 3-4 วันจะเห็นผล

สารเคมี : เมล็ด( white seed coat exterior) มี cyanogenic glycosides

หมายเหตุ : เป็นสมุนไพรที่ใช้เฉพาะภายนอก ห้ามรับประทาน เนื่องจาก ใบ ถ้ารับประทานเข้าไปทำให้คลุ้มคลั่ง ตาพร่า มึนงง เมล็ด ถ้ารับประทานเข้าไปทำให้ประสาทหลอน

พืช สมุนไพร

กลุ่มยารักษาโรคผิวหนัง ผื่นคัน กลากเกลื้อน




นางแย้ม









ชื่อวิทยาศาสตร์ : Clerodendrum chinense (Osbeck) Mabb.



ชื่อพ้อง : Volkameria fragrans Vent.

ชื่อสามัญ : Glory Bower



วงศ์ : Labiatae



ชื่ออื่น : ปิ้งหอม



ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้พุ่มลำต้นเตี้ยสูงประมาณ 3-5 ฟุต ใบเป็นใบเดี่ยวจะออกเป็นคู่ๆ ตรงข้ามกัน ลักษณะใบเป็นรูปใบโพธิ์ ตรงปลายแหลมแต่ไม่มีติ่ง ขอบใบหยักรอบใบ ออกดอกเป็นช่อ ดอกจะเบียดเสียดติดกันแน่นในช่อ ช่อดอกหนึ่งกว้างประมาณ 4-5 นิ้ว ลักษณะดอกย่อยคล้ายดอกมะลิซ้อนสีขาว บานเต็มที่ประมาณ 1 นิ้ว ดอกย่อยมีกลีบเลี้ยงสีม่วงแดงเป็นหลอดสั้น ปลายแยก 5-6 แฉก ดอกย่อยบานไม่พร้อมกันและบานนานหลายวัน มีกลิ่นหอมมากทั้งกลางวันและกลางคืน ออกดอกตลอดปี



ส่วนที่ใช้ : ต้น ใบ และราก

สรรพคุณ :



ใบ - แก้โรคผิวหนัง ผื่นคัน



ราก

- ขับระดู ขับปัสสาวะ

- แก้หลอดลมอักเสบ ลำไส้อักเสบ

- แก้เหน็บชา บำรุงประสาท รวมทั้งเหน็บชาที่มีอาการบวมช้ำ

- แก้ไข้ แก้ฝีภายใน

- แก้ริดสีดวง ดากโผล่

- แก้กระดูกสันหลังอักเสบเรื้อรัง

- แก้ปวดเอว และปวดข้อ แก้ไตพิการ



ตำรับยา และวิธีใช้



เหน็บชา ปวดขา

ใช้ราก 15-30 กรัม ตุ๋นกับไก่ รับประทานติดต่อกัน 2-3 วัน



ปวดเอวปวดข้อ เหน็บชาที่มีอาการบวมช้ำ

ใช้รากแห้ง 30-60 กรัม ต้มน้ำดื่ม



ขับระดูขาว ลดความดันโลหิตสูง แห้หลอดลมอักเสบ

ใช้ราก และใบแห้ง 15-30 กรัม ต้มน้ำดื่ม



ริดสีดวงทวาร ดากโผล่

ใช้รากแห้งจำนวนพอควร ต้มน้ำ แล้วนั่งแช่ในน้ำนั้นชั่วครู่



โรคผิวหนัง ผื่นคัน เริม

ใช้ใบสด จำนวนพอควร ต้มน้ำชะล้างบริเวณที่เป็น



สารเคมีที่พบ : มี Flavonoid glycoside, phenol, saponin และ Tannin